1. Informatie
Informeer mantelzorgers over hoe de zorg is in te passen in het dagelijkse leven, over omgaan met de aandoening van hun naaste, het hulpaanbod en over wetten en regelingen.
2. Advies & begeleiding
Deze basisfunctie bestaat uit: vraagverheldering, ondersteuning bieden bij het aanvragen van hulp, doorverwijzen naar (aanvullende) ondersteuning voor de mantelzorger en zorgregie.
Een voorbeeld om mantelzorgers preventief te ondersteunen is de POM-methodiek (Preventieve Ondersteuning Mantelzorgers). Dit is een vragenlijst om knelpunten zichtbaar maken en ondersteuningsvormen onder de aandacht te brengen.
3. Emotionele steun
De behoefte van mantelzorgers gaat soms verder dan het bieden van een luisterend oor. Zorg, ziekte en snel veranderende perspectieven vragen om specifieke ondersteuning. De hiermee samenhangende emoties kunnen het moeilijk maken om mantelzorg te verlenen zonder overbelast te raken. Emotionele steun, individueel of in een groep, staat meestal niet los van de functies informatie, advies en begeleiding.
4. Educatie
Mantelzorgers hebben baat bij voorlichting, een training of cursus. Dit gaat verder dan informatie en advies, omvat ook emotionele steun en wordt meestal groepsgewijs aan mantelzorgers aangeboden. Educatie kan zich richten op de aandoening en de zorg, maar ook op de mantelzorger zelf. Denk hierbij aan grenzen stellen, goed voor jezelf zorgen, empowerment, deskundigheidsbevordering over mantelzorg en de ondersteuning/instructie in het juiste gebruik van hulpmiddelen, cursussen over een specifiek ziektebeeld en de omgang met de naaste met deze specifieke aandoening.
5. Praktische hulp
Mantelzorgers hebben vaak behoefte aan diverse vormen van praktische hulp. Deze hulp is vaak gericht op de naaste. Maar het is beter om voor het hele systeem de specifieke situatie in kaart te brengen en na te gaan welke praktische ondersteuning verder nog verlichting kan brengen. Praktische steun kan worden onderverdeeld in: huishoudelijke hulp, maaltijdvoorziening, klusjes, boodschappen en vervoer. Deze hulp kan door vrijwilligers, beroepskrachten en steeds meer ook door commerciële bedrijven worden aangeboden.
6. Respijtzorg
Respijtzorg is de tijdelijke en volledige overname van de zorg door de mantelzorger aan een naaste. Het doel hiervan is om de mantelzorger een adempauze of vrijaf te geven. Zo behoudt deze de balans in het eigen leven en vermindert het risico op overbelasting. Andere benamingen van respijtzorg zijn: vervangende mantelzorg of adempauze voor de mantelzorger.
De mantelzorger kan gebruik maken van verschillende vormen van respijtzorg. Welke vorm het meest geschikt is hangt af van de zorgsituatie en de voorkeur van mantelzorger én verzorgde. Mantelzorgers ervaren echter nog veel drempels om van respijtzorg gebruik te maken.
Om effect van respijtzorg te ervaren is herhaaldelijk gebruik nodig. En soms is hulp nodig bij het vinden van een invulling van de vrijgekomen tijd. Niet elke mantelzorger is eraan gewend om tijd aan zichzelf te kunnen besteden.
Respijtzorg komt niet allen ten goede aan de mantelzorger. De naaste doet nieuwe indrukken op, kan nieuwe contacten leggen en de onderlinge relatie tussen mantelzorger en naaste kan verbeteren. Ook al, omdat de adempauze voor de mantelzorger kan zorgen voor vermindering van stress. In de respijtwijzer Zeist is meer informatie te vinden over de verschillende vormen van respijtzorg.
7.Financiële tegemoetkoming
Mantelzorgers, die door het verlenen van mantelzorg in financiële problemen raken, hebben behoefte aan een tegemoetkoming in de kosten, zoals bijvoorbeeld bijzondere bijstand.
Het persoonsgebonden budget (PGB) is in principe geen financiële tegemoetkoming, maar biedt wel mogelijkheden om een mantelzorger te betalen voor verleende (geïndiceerde) hulp.
Ook het mantelzorgcompliment is in wezen geen financiële tegemoetkoming maar een erkenning voor de mantelzorger, die door elke gemeente anders kan worden ingevuld. Het is een blijk van waardering voor al hetgeen de mantelzorger doet en dient elk jaar opnieuw te worden aangevraagd. De gemeente Zeist verstrekt jaarlijks honderden mantelzorgcomplimenten aan mantelzorgers, die zorgen voor een naaste die in de gmeente Zeist woont.
8. Materiële hulp
Vaak is materiële hulp primair gericht op de naaste met gezondheidsproblemen, maar ook het belang van de mantelzorger kan expliciet worden meegewogen. Vormen van materiële hulp zijn onder andere: hulpmiddelen, woningaanpassingen en aangepast vervoer.